Tất cả xảy ra với tôi, lâu rồi, nhắc lại để thỉnh thoảng mỉm cười với những chiêu trò để có thêm tý tiền hoặc ít ra là không phải tiêu thêm tý tiền nhằm tích luỹ cho gia đình vào cái thời khó khăn ấy! Tầm năm 2000, tôi có đợt đi vào thị sát kiểm tra các điểm trưng bày bán sản phẩm cho pho mát X trong miền Nam để lập kế hoạch tiến hành ở miền Bắc. Tiền phòng/ngày được 200,000 VND, để tiết kiệm tôi xin phép thuê nhà ở chỗ nào tôi thấy phù hợp. Công ty phê duyệt thế là tôi đi ra ngoài thuê phòng trọ chuyên dành cho Tây ba lô ở khu Đỗ Quang Đẩu. Giá phòng chỉ có 60k/ngày. Lại còn thêm khoản lãi to là buổi sáng nếu ăn sáng với trứng tại khách sạn thì miễn phí. Thế là hai tuần liên tục trong lúc cả ngày đi làm thì buổi sáng tôi ăn trứng, đủ kiểu trứng, luộc, rán, omllette, bác, ăn với bánh mỳ và mì ăn liền,…Khỏi phải nói cái cảm giác “nhiều động lực” thế nào khi mỗi sáng từ buổi thứ 4 trở đi tôi ngửi thấy mùi trứng bốc lên từ cái đĩa trước mặt. Vẫn cố nhắm mắt nhắm mũi nuốt để tích kiệm tiền! Sau đợt đó phải 2 tháng sau tôi mới dám ăn trứng! Tiếp đó là thời làm liên doanh, chúng tôi thường xuyên đi họp ở khách sạn 5 sao mỗi quý khoảng 1 tuần. Biết được phí cho từng phòng, anh em xót lắm, vì thời đó nó bằng tầm 50 tới 70% lương tháng của mỗi chúng tôi. Thế là ra gặp các chị bên nhân sự tỷ tê để xin đổi sang cái nhà nghỉ bên cạnh để hy vọng đút túi chỗ tiền chênh. Câu trả lời là “equity của công ty nó thế! Không đổi được!” Khi vào nhận phòng khách sạn, với complet, áo sơ mi, quần, đồng hồ xịn của công ty mua cho ông tướng nào cũng ra vẻ trịnh trọng chê lấy lệ vài điểm chưa ổn của dịch vụ khách sạn. Có lẽ là cho đỡ xót chỗ tiền đáng ra mình tiết kiệm được! Cánh cửa của phòng chỉ cần đóng lại, trái với cảnh tao nhã khi mới bước vào là một hoạt cảnh túi bụi xảy ra giữa những “người nông dân”! Ông nào cũng có 1 cái balo hoặc một vali kéo loại trung để đựng quần áo. Về tỉnh thì không có thời gian và đúng hơn là lười thì chúng tôi đút luôn quần áo bẩn vào một chỗ trong vali để lúc nào giặt sau. Nhưng khi vào khách sạn hạng sang và lâu như vậy thì sẽ tới lúc chúng tôi phải giặt giũ, mà giặt thì rất đắt và phải tự trả. Thế là chúng tôi ông nào cũng thủ trước một túi bột giặt nhỏ, chui ngay vào toilet giũ giũ đập đập. Số còn lại có quần áo còn ẩm thì kiếm chỗ phơi phóng trong phòng mà không được lộ liễu. Cái khó ló cái khôn. Vào hoàn cảnh đó mới thấy con người sáng tạo tới đâu, 3 chú tìm ra được vô khối cách phơi cho khô nhanh. Chỉ trong vài tiếng là đồ khô hết và kịp dọn dẹp phi tang chứng cứ trước khi khách sạn vào dọn đồ. Và đây sẽ là câu tôi đố anh/chị cuối bài! Sau khi tự lập công ty riêng, tôi mới thấy thói quen tiết kiệm dạo trước có ý nghĩa nhiều hơn. Vì lúc đó tôi làm cho chính tôi. Tiền lương và khoản thuê nhà thì không thể quá chi ly được rồi, thế là đủ mọi kiểu, nào là co chữ lại để phiếu thu và các giấy tờ khác chỉ cần in một mặt giấy là đủ còn tận dụng giấy một mặt mà bố tôi hay mang về nhà sau giờ giảng tại đại học. Tìm những chỗ đồ cũ mua cả cái bàn và tủ to đùng vừa bị thải ra từ một cái UBND Phường nào đó. Bộ đó trông vừa hoành tráng vừa đẹp và chắc chắn ít dùng vì tôi còn dùng mãi tới tận 10 năm sau đó. Rồi ra gặp mấy ông chuyên rác công nghệ để mua máy tính lắp lại từ đồ vứt đi cho rẻ. Một cái máy tính nguyên lúc đó tầm 3,4 triệu thì tôi mua chỉ có 1.2 triệu mà vẫn ngon lành vì toàn đồ xịn từ nước ngoài của Dell và Toshiba chứ không phải đồ Trung Quốc đội mác tây như các hãng lớn ở Việt Nam. Bọn đấy thô sơ nhưng được cái bền như xe tăng, tới giờ cái máy tính cũ của tôi vẫn để ở nhà cho mẹ tôi chơi Pikachu và dù là đồ đã cũ nó vẫn chạy tốt tới giờ sau 15 năm! Hồi đó công ty nhỏ bé của tôi lỗ vì luồng hàng không ổn định và sau đó tôi phải chuyển sang hàng khác, nhưng nếu không tiết kiệm từ đầu có lẽ chúng tôi còn lỗ nhiều hơn thế! Có nhiều khi tôi ngẫm lại và tự hỏi, tiết kiệm để làm cái gì khi đúng ra phải dồn lực tạo ra nhiều tiền hơn thì mới mong giàu chứ. Nhưng đó có lẽ đã thành thói quen rồi, và ở mình, tôi thấy nó tạo thành một tư duy luôn tính toán trước để xem tiền có được chi đúng mức không. Thêm nữa, việc đó do người quản lý làm đi làm lại sẽ tạo ra văn hoá tiết kiệm cho cả công ty. Với những mô hình nhỏ khi mới hình thành ban đầu thì điều đó quan trọng hơn là mơ các dự án lớn! Câu hỏi cuối: Theo anh/chị chỗ phơi quần áo ở khách sạn thì có những chỗ nào để khô nhanh? Chú thích ảnh: ảnh chụp thời tôi còn hay tìm chỗ phơi đồ trong khách sạn! Đỗ Xuân Tùng - Giám đốc Công ty Tư vấn và Đào tạo Nhân Việt
