Nhân Bộ Tài Chính đang dự thảo tăng thuế VAT từ 10%-12%, và lập luận rằng thuế của VN còn thấp so với thế giới. Mình thực hiện 1 desk research về vấn đề này để trả lời câu hỏi: Tỷ lệ thu thuế của Việt Nam là bao nhiêu? Cao hay thấp? Với các bằng chứng hiện tại, có thể đi đến các nhận định sau: 1. Tỷ lệ thu thuế của Việt Nam thuộc hàng cao nhất thế giới. Bảng 1 trích số liệu World Bank cho thấy, tỷ lệ thu thuế của VN là 19% trên GDP. So với trung bình thế giới là 14.31%, các nước kinh tế phát triển cao OECD là 15.2%, các nước thu nhập trung bình là 12.4%, các nước thu nhập thấp là 12.3%, các nước Châu Âu là 18.8%. 2. 19% trên GDP là con số cao khủng khiếp. Bảng 2, cột 8, cho thấy tỷ lệ tận thu thuế của Việt Nam chỉ thua 2 nước Úc và Pháp (nhưng chắc chắn dịch vụ công và chất lượng sống ở 2 quốc gia này cao hơn chúng ta rất xa), còn lại cao hơn tất cả các nước khác trong bảng từ Mỹ, Nhật, Thụy sĩ, đến Thái Lan, Singapore, Malaysia, Cambodia. Báo chí dẫn lời của Bộ Tài Chính nói thuế VN còn thấp so với các nước là vì họ dùng 2 nguồn khác nhau. Nguồn World Bank chỉ tính thuế không tính social security contribution (họ dùng nguồn này để nói tỷ lệ của VN). Nguồn OECD và Wiki có tính khoản này nên tỷ lệ các nước cao hẳn (họ dùng nguồn này để nói thuế các nước). (Xem ghi chú 2) 3. Nói nôm na mỗi người dân đang đóng thuế bằng 1/5 thu nhập hàng năm. 4. Bảng 2, cho thấy mức thuế VAT/ Sales/ GST của 20 quốc gia, trong đó 9 quốc gia có biểu thuế dưới 10%, 5 quốc gia có biểu thuế 10%, 1 quốc gia thuế trên 10%, và 5 quốc gia còn lại có biểu thuế dao động từ dưới 10 đến trên 10% cho từng loại mặt hàng khác nhau. Trong các nước ASEAN, chỉ có Philipine có VAT là 12%, các nước khác đều 10 hay dưới 10%. Nên VAT hiện tại của VN 10% là mức cao chứ ko phải thấp như đang công bố. 5. Bảng 2, cột 7, xếp hạng mức độ tham nhũng của các quốc gia, Việt Nam xếp 113 chỉ trên Camdobia, và Bắc Hàn (đội bảng 174). Bảng 3 và Hình 1 cho thấy tương quan giữa Tham nhũng và GDP/ đầu người. Càng tham nhũng người dân càng nghèo và càng nghèo lại càng tham nhũng. 6. Với dữ liệu này có thể tạm kết luận: không có chuyện thuế của Việt Nam đang thấp, mà thực ra tổng thu thuế từ dân thuộc hàng cao nhất thế giới và mức độ tham nhũng cũng thuộc nhóm cao nhất thế giới. 7. Thuế không thấp, vậy thử xem chất lượng sống của VN thế nào? - Movehub.com: xếp VN thuộc nhóm 10 quốc gia có chất lượng sống thấp nhất. (Hình 2) - USnews.com: xếp VN hạng 40/80 quốc gia về chất lượng sống. Ghi chú: 1. Các số liệu trong bảng 1 lấy năm 2013 là năm cuối có số liệu cập nhật của VN trong data base của World Bank. Số liệu bảng 2 là số liệu 2016, ngoại trừ cột số 8 (2013, như bảng 1) 2. Bài này sử dụng số liệu của World Bank. Khi tham khảo các nguồn khác như CIA, OECD, Wiki, có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ thu thuế. Sau khi tìm hiểu đã tìm ra lý do tại sao. Cụ thể World bank: không tính social security contribution (các khoản bảo hiểm xã hội mà doanh nghiệp và người lao động đóng?) còn các nguồn kia đều tính cả social security. Kết luận: nếu chỉ nhìn câu chuyện thuế thì nguồn World bank nói đúng bản chất câu chuyện đang tranh luận. OECD nếu bỏ social security contribution thì đúng như số liệu World Bank dẫn. Số liệu của World Bank cũng trùng với số liệu của ADB. 3. Đây là 1 desk research đơn giản để trả lời câu hỏi trên, các bạn quan tâm có thể tự dow load số liệu về và đánh giá thử. Nguồn đã dẫn trong hình và bảng. Do qui định của Group không cho phép đưa đường link vào nên mình không đưa trực tiếp đường link, tuy nhiên các bạn có thể tìm ra rất dễ trên Google.
