Rau cần tây - trùng trùng oan nghiệt? - Vũ Thế Thành Rau cần tây có thể dùng như gia vị, rắc vài cọng cần tây lên tô hủ tíu, dĩa đồ xào… cho thơm. Cần tây cũng có thể dùng như những món rau xào. Cần tây lại có dược tính, được cho rằng có thể để trị một số bệnh. Hấp dẫn hơn, đó là cần tây nổi tiếng (ở bên Tây) là một thứ bùa mê. Đàn ông ăn cần tây, cơ thể sẽ tiết ra mùi thơm làm phụ nữ mê mẩn. Sự thật thế nào? * Lợi ích sức khỏe của cần tây Cần tây chứa 95% là nước, phần còn lại là protein, lipid, bột đường, vitamin, khoáng… nhưng những thứ này đóng góp không đáng kể về mặt dinh dưỡng. Như các loại rau quả khác, ưu thế vượt trội của cần tây chính là những hóa chất thực vật (phytochemicals) như beta carotene, các flavonoids, và ít nhất thêm 12 loại chất chống oxid hóa khác ở cuống lá. Rồi suy ra, cần tây có thể kháng viêm, ngừa ung thư, chống béo phì, trị mụn trứng cá,…Đó là suy diễn có tính lý thuyết, chứ chưa có những nghiên cứu đủ độ tin cậy xác nhận. Tuy nhiên có vài nghiên cứu ở quy mô nhỏ cho rằng, cần tây có thể có lợi ích trong hạ huyết áp, và giảm mỡ máu. Một nghiên cứu của Đại học Chicago, khi thử trên động vật cho thấy, chất phthalide có trong cần tây làm giảm mức LDL (cholesterol xấu) khoảng 7%, và làm hạ huyết áp khoảng 14%. Phthalide cũng làm giãn mạch máu. Một nghiên cứu khác trên người bị cao huyết áp nhẹ trong 6 tuần cho thấy huyết áp giảm. Còn quá sớm để kết luận về lợi ích rau cần tây về hạ huyết áp cũng như mỡ máu. Vấn đề sức khỏe tính sau, chuyện hấp dẫn là cần tây lại nổi tiếng bên Tây là thứ bùa mê phái nữ. * Khởi đầu từ nước dãi heo đực Androstenone và androstenol là hai hormone loại steroid được tìm thấy nhiều trong nước dãi của heo đực. Heo cái trong mùa “tình yêu”, đánh hơi được mùi của hai chất dẫn dụ này từ heo đực, đặc biệt là chất androsterone, thì sẵn sàng trong tư thế di truyền nòi giống ngay. Trong chăn nuôi, androsterone là hoạt chất chính trong thuốc thử để xác định xem heo cái có đang trong thời gian thích hợp để sẵn sàng thụ tinh hay chưa. * Cho tới mồ hôi đàn ông… Điều thú vị là trong rau cần tây có chứa kha khá hai chất: androstenone và androstenol. Thế là một nhà tâm lý học kết luận luôn, đàn ông ăn rau cần tây thì cơ thể sẽ tiết ra mùi làm hấp dẫn phụ nữ. Rồi thêm nhiều tờ báo “bốc” lên. Cần tây phút chốc trở thành một thứ bùa yêu mê hoặc phụ nữ. Ở người cũng có androsterone. Thay vì có trong nước dãi, thì androsterone lại có trong mồ hôi của đàn ông. Báo chí vội vàng liên tưởng đến heo đực, và ngay lập tức “tôn vinh” androsterone thành chất dẫn dụ phái tính ở đàn ông. Rau cần tây có kha khá androsterone. Suy ra, ăn rau cần tây thì phái đẹp sẽ mê mệt. * Bản năng đâu phải là tập tính Tế bào khứu giác ở người không có thụ thể để tiếp nhận androsterone như là chất dẫn dụ. Điều đó có nghĩa là, không phải phụ nữ (trong thời gian trứng rụng) hễ ngửi thấy mùi androsterone là đã chịu… xáp vào. Cho đến nay, khoa học vẫn không thừa nhận androsterone là chất dẫn dụ phái tính ở người. Androsterone không phải là chất dẫn dụ với con người, nhưng phụ nữ vẫn ngửi được mùi đặc trưng của androsterone trong mồ hôi. Rất tiếc, mùi của androsterone lại chẳng dễ chịu chút nào. Có bà nào ngửi mồ hôi đàn ông mà khen… thơm đâu, trừ hai người tự “cắn câu” nhau, mà trong ca dao gọi là “lia thia quen chậu…”. Tập tính khác với bản năng là ở chỗ đấy. * Còn hormone thứ hai thì sao? Hormone thứ hai là andorostenol, tiết ra mùi thơm. Mùi thơm của andorostenol mất rất nhanh ngay sau khi mồ hôi tiết ra. Mặc dù andorostenol được xem là hormone sinh dục (chất dẫn dụ phái tính ở heo), nhưng khoa học vẫn không thừa nhận andorostenol có công dụng tương tự ở người (trừ mấy hãng sản xuất nước hoa). * Từ hy vọng đến ảo vọng Chất dẫn dụ ở heo không phải chất dẫn dụ ở người. Mà giả dụ có là chất dẫn dụ ở người đi nữa thì androsterone và andorostenol trong cần tây khi vào tới hệ tiêu hóa cũng không còn nguyên vẹn để thành bùa mê. Chất dẫn dụ ở người vẫn còn nhiều bí ẩn. Nói nữa sẽ đi quá xa với chủ đề an toàn thực phẩm. Ăn cần tây hay xài nước hoa “chuyên dụng” với tham vọng thần thánh (hay trời đánh), rốt cuộc chỉ đi từ bến hy vọng đến bờ ảo vọng. Rau cần tây được xem là thực phẩm lành mạnh, ăn để ngon và để khỏe. Còn cứ một mực ăn rau cần tây với ảo vọng dẫn dụ thì e rằng, người đẹp chưa thấy đâu, heo cái đã chạy vào thì trùng trùng oan nghiệt.
