Chào cả nhà! Hôm nay trên chuyến hành trình khá dài từ Sanfrancisco về HCM trên máy bay không biết làm gì nên mình tranh thủ ghi lại những trải nghiệm thực tế tại Mỹ trong gần 2 tuần qua, với mục đích giúp bà con có thêm chút ít thông tin tham khảo thực tế về nước Mỹ từ góc nhìn cá nhân của mình… 1- Xin VISA Mỹ: khá khó khăn! Có thể do tác động của đại dịch Covid 19 nên việc xin VISA du lịch hiện nay rất khó và phải chờ rất lâu… tuy nhiên khi xin được VISA đi Mỹ thì có giá trị trong một năm và có thể đi nhiều lần trong năm… 2- Chuyến bay: hiện nay đã có đường bay thẳng không dừng của Vietnam Airline từ Sài Gòn đến Sanfrancisco rất tiện lợi với thời gian bay khoảng 14h. Nhận xét khách quan và “hơi khác” lúc lên máy bay là… sao có nhiều xe lăn (Wheel Chair) quá xá…đến 1 hàng dài… trong đó cũng có khá nhiều người trẻ… điều mà mình ít khi gặp trong các chuyến bay quốc tế khác và kể cả trong nội địa nước Mỹ hay các chuyến bay giữa các nước Châu Âu… nếu đúng là như vậy thì phải chăng… sức khoẻ của người Việt chúng ta đang kém hơn trong cộng đồng những người thường đi máy bay trên thế giới ??? Hy vọng rằng trong số họ không có người chỉ “lợi dụng” xe lăn để được ưu tiên các thứ dù có thể đi đứng được như bình thường… Một điều nữa mình xin nhận xét thật lòng là… trên các chuyến bay quốc tế về VN lúc lên máy bay thường khá “náo nhiệt” và “không thẳng hàng” có lẽ bà con mình một số người không biết hay không quan tâm thứ tự ưu tiên lên máy bay mình xin chia sẻ cho những ai chưa biết: Lên máy bay chúng ta cần ưu tiên cho người cần hỗ trợ y tế, phụ nữ có con nhỏ… rồi đến “khách hạng sang” (First Class, Bussiness Class…) cuối cùng mới đến hạng phổ thông bình thường (Economy)… mình phải lịch sự và biết điều bởi vì họ dám bỏ ra số tiền vé có thể gấp đôi, gấp 3 lần mình để được những dịch vụ ưu tiên như thế… và nếu ta không sót tiền thì cứ bỏ ra để được như họ… về điểm này quý bà con lần đầu đi máy bay nên lưu ý… trước sau gì thì cũng đến lượt mình lên máy bay thôi… đừng chen lấn thiên hạ cười… và khi vào máy bay thì nên ngồi đúng số ghế của mình không rõ thì hỏi tiếp viên… không phải ngồi đâu cũng được… 3- Khi máy bay hạ cánh xuống Sanfrancisco… điều đầu tiên khác biệt khi ra khỏi máy bay đến nơi nhận hành lý là… bạn phải trả tiền mới có được xe đẩy hành lý… (khoảng 6-8 USD) tuỳ sân bay… (điều này khác các sân bay ở nước mình xe đẩy dùng thoải mái không tốn tiền…) 4- Ra khỏi nhà ga nếu ai đi Taxi sẽ thấy khá trật tự xếp hàng… và hoàn toàn không nghe tiếng còi… tuy nhiên giá Taxi thì đắc đỏ hơn nước ta khá nhiều… khoảng gấp 2-3 lần… 5- Đường xá thì ôi thôi quá rộng rãi… rất nhiều làn xe… đi êm… do đường toàn bê tông, vạch kẻ đường phân làn rẽ trái, phải quay đầu rất chi tiết… tốc độ trên cao tốc thì 120-140 km/h… giờ tan tầm xe cũng đông đường cũng trở nên chật chội… tốc độ chậm… nhưng vẫn đi được … và rất trật tự, không chen ngang cắt dọc, vượt đèn, lấn làn, bóp kèn in ỏi như ở bên ta… nói chung văn hoá giao thông rất tốt. Cơ sở hạ tầng nói chung quá hiện đại… 6- Môi trường thiên nhiên được bảo vệ nghiêm ngặt: vào công viên có thể thấy thỏ nhởn nhơ trên bãi cỏ, vịt trời bơi lội tung tăng, rùa dưới hồ thì tự nhiên lên bờ phơi nắng… chó sói vẫn còn xuất hiện trong công viên… và điều mình ấn tượng nhất là… những chú Cò khá dạn có thể đi lại trong sân nhà quanh các xe hơi… tui thầm nghĩ “may cho tụi mày… chứ ở VN thì coi chừng toi mạng..” nói thế chứ trong lòng khá nặng trĩu vì ở VN chúng ta chưa có ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên và nhất là… nạn săn bắt, giết hại động vật hoang dã… tàn phá thiên nhiên… khi nào chúng ta có thể thấy… thỏ chạy ngoài công viên? Cò bay trong phố….??? Nhưng tui nghĩ rằng… chúng ta hoàn toàn có thể làm được như thế…. 7- Con người thì sao? Nói chung đủ mọi tầng lớp: siêu giàu, siêu nghèo… lang thang ngoài đường ngủ ngoài đường, phóng uế ngoài đường… mình tận mắt chứng kiến có người phải moi thùng rác tìm đồ ăn… mình cũng bất ngờ quá nên hỏi những người bạn… tại sao như thế… và câu trả lời là… trong số họ có đủ mọi thành phần: thất nghiệp, phá sản, nghiện ngập, nhập cư bất hợp pháp, tâm thần… hay đơn giản là… họ muốn sống kiểu như vậy….! Nước Mỹ tự do mà! Chính phủ Mỹ cũng có rất nhiều các cơ sở bảo trợ xã hội, nhân đạo, cho ăn, cho ở trong các khu tập trung… nhưng cũng không giữ chân được tất cả… và thực tế thì cũng có nhiều vụ đập phá tấn công ngoài đường… ở một tầng lớp khác… mình thấy mọi người rất cởi mở và lạc quan… luôn tất bật, bận bịu với công ăn việc làm hằng ngày… cũng như mình ở VN ít có thời gian rãnh…. Điều này cho thấy rằng… cho dù ở đâu thì mình cũng phải tự lo cho cuộc sống… mình phải có trách nhiệm với chính cuộc đời của mình… không ở đâu tự nhiên giàu có… ai cho mà phải đi làm mới có ăn… đừng kêu gào oán trách xã hội… tại sao không lo cho mình… mà mình phải tự lo cho mình trước… tui rất vui mừng vì những người bạn Việt Kiều mà mình quen biết ai cũng có cuộc sống thật tốt và thành đạt… Người Mỹ có phân biệt và kỳ thị không? Theo văn hoá Mỹ là nước đa chủng tộc đa văn hoá nên việc kỳ thị hoặc biểu hiện sự kỳ thị được coi là phạm pháp… tuy nhiên thực tế cũng sẽ tuỳ hoàn cảnh và tuỳ thuộc vào chính biểu hiện của mình….. cũng như suy nghĩ của mỗi cá nhân con người mình đang tiếp xúc và mối quan hệ cũng như mức độ thân thiết…. nếu mình ứng xử có chừng mực, lịch sự, tôn trọng người khác, tôn trọng quy định… thì đi đâu cũng chẳng ai kỳ thị mình... và ngược lại… với kiểu giao tiếp trịch thượng, kẻ cả, thể hiện, ồn ào, không tôn trọng quy định (không xếp hàng, ồn ào ăn uống nơi không được phép, xả rác….). Chắc chắn sẽ bị coi thường dù mình đang ở đâu kể cả ở VN cũng vậy…. 8- Khoa học công nghệ giáo dục: nói chung quá hiện đại và có nhiều cơ hội cho mọi người phát huy tài năng… trẻ em đi học thì không tốn tiền… Sinh viên có thể vay tiền đi học… nói chung chất xám được nâng niu và tạo điều kiện để phát huy khả năng… 9- Ăn uống và mua sắm: với những ai yêu mến thức ăn Việt Nam thì có đầy! Nhất là khu Cali, khu phước lộc thọ, San Rose… nói chung đồ ăn Châu Á rất nhiều… chỉ lưu ý một điều là… một tô phở to ơi là to sức tui ăn hổng hết… nên thường kêu tô nhỏ (nhưng ăn cũng hổng hết…!) hương vị thì ngon, nhất là thịt bò Mỹ… giá trung bình khoảng 10-14 USD/tô phở… Đi ăn theo văn hoá bên này là phải “Boa” nhe mọi người! Trung bình khoảng 5-10% giá trị thanh toán…. Ai kẹt quá thì … làm lơ vì kg phải luật định… Ai tiết kiệm thì mang mì gói theo ăn… kkk! Đồ ăn Mỹ thì chủ yếu là bánh mỳ, nhớ thử thịt bò bít tết (Steak House) rất ngon… Mua sắm thì khỏi bàn! Ai muốn mua hàng hiệu thì vào Bloomingale, Bình dân thì vào Ross, Cosco, ai mua hàng điện tử thì vào Best Buy…. Ai muốn mua đồ rẻ, sưu tầm thì vô Good Will và chợ trời cuối tuần (giống như mình đã đi và chia sẻ, rất thú vị và nhiều hàng độc…!). Ai đi Los Angeles thì nhớ tìm đến khu Shopping Citadel có bán rất nhiều hàng thời trang, gần như tất cả các thương hiệu, giá rẻ, nhiều khuyến mãi lớn…. 50-70%.... Ai mê Apple thì đi đến thung lũng Silicon Valley xem và check in… Nói chung ăn uống ở Mỹ khá đắc đỏ nếu so với VN mình… 10- An sinh xã hội thì thuế thu nhập cá nhân rất “chát” có thể lên đến 65% thu nhập của mọi người để bảo đảm an sinh xã hội (lương hưu..) và chăm sóc y tế… 11- Y tế thì nhiều vấn đề cần bàn…. a. Hệ thống bác sĩ gia đình rộng khắp và phần lớn liên thông bảo hiểm y tế… b. Các máy khử rung (AED) – sốc tim cho người đột quỵ ngưng tim đột ngột được đặt khá nhiều tại sân bay và siêu thị, chợ, nơi đông người nói chung… cái này VN còn quá hiếm!! c. Khám bác sĩ chuyên khoa: không được tự đi theo ý mình mà phải do bs gia đình ký giấy chuyển đi nếu không bảo hiểm sẽ không thanh toán… trừ trong tình trạng cấp cứu nặng thì không cần bs chuyển… điều này theo thực tế ngoài mặt tốt vẫn có một mặt nguy hiểm là khi bs gia đình chưa chẩn đoán ra, chẩn đoán muộn… điều trị trễ dẫn đến nguy hiểm cho bệnh nhân… như một đồng nghiệp Mỹ chia sẻ: “Lúc khi bệnh nhân có cơn thiếu máu não thoáng qua… tê yếu tay chân, nói đớ, ngất xỉu… ở nhà… nhưng khi đến bs gia đình là bình thường… không có bằng chứng đột quỵ… bs gia đình sẽ cho thuốc… và sau đó là đột quỵ nặng có thể xảy ra… bệnh nhân chịu thiệt… d. Tầm soát bệnh sớm thì sao? Xin thưa.. rất khó….! Chờ rất lâu và bảo hiểm cũng không chi trả cho tầm soát cao cấp…. Giả sử nếu đi khám dịch vụ theo yêu cầu thì gói tầm soát đột quỵ công nghệ cao khoảng 10.000 – 15.000 USD là bình thường vì khám kê toa thông thường ngoài BHYT cũng đã 500-700 USD… Trong khi bà con mình về SIS khám tầm soát chuẩn cao cấp nhất hiện đại nhất (tương đương những BV chuyên sâu hàng đầu trên thế giới…) giá chỉ có… 10 triệu đồng (<500USD)! Còn nếu tầm soát cao cấp: trọn gói ung thư, MRI toàn thân tìm khối u, dị tật, dị dạng, phình mạch máu não… chỉ có… 40 triệu đồng (<2000 USD)! Nếu cộng thêm tiền vé máy bay đi về vẫn rẻ… và biết được nguy cơ sức khoẻ của mình…. Yên tâm quay về Mỹ cày tiếp…. Còn khi có bệnh cần can thiệp điều trị thì trung bình ở Mỹ 30-50.000 có khi hơn 100.000 USD… trong khi ở VN trung bình là dưới 10.000 USD cho đa số các trường hợp…; e. Cấp cứu đột quỵ thì sao? Không phải bệnh viện nào cũng có cấp cứu đột quỵ … và họ cũng kết nối nhiều bệnh viện như VN…. Họ có nhiều trực thăng cấp cứu đột quỵ nhưng họ cũng thiếu rất nhiều bác sĩ can thiệp lấy huyết khối như mình… họ cũng ở nhà chạy vô khi có ca cần lấy huyết khối… ít có nơi “Sang Chảnh” như SIS đêm nào cũng có bác sĩ trực lấy huyết khối 24/24….!!! f. Nói chung, y tế họ tốt nhưng chi phí quá đắc đỏ và khó tiếp cận chuyên khoa, chi phí rất cao nếu như không có BHYT… và chi phí đóng BHYT là hàng trăm USD/tháng chứ không phải khá “dễ chịu” như ở VN…. Trong một nghiên cứu khách quan về nguồn nhân lực các nước Đông Nam Á cho thấy rằng: chất lượng nguồn nhân lực của VN không thua kém các nước khác thậm chí tốt hơn, với mức lương cạnh tranh hơn các nước trong khu vực ... hy vọng đây sẽ là cơ hội mới cho VN phát triển kinh tế trong tương lai... Tóm lại với góc nhìn của mình… tiền làm ở VN mang sang Mỹ xài hơi bị “ngán” trừ khi tiền quá nhiều… cuộc sống ở Mỹ cũng như mọi nơi trên thế giới … phải siêng năng làm việc thì mới có ăn không nơi nào trên thế giới ngồi không tiền bay tới và có cuộc sống hạnh phúc ấm no… và đôi khi có thể có chút ít thì đó chẳng qua là sự ban bố từ thiện cho kẻ bần hàng và người nhận cũng chẳng phải là đối tượng được xã hội mong chờ chào đón …và nhất là những người đi cày đóng thuế cũng chẳng ưa gì những người xài tiền của họ…. Tiền ở Mỹ mang về VN xài sướng hơn nhiều!!! Do giá cả chi phí bên mình thấp thức ăn ngon… Và nếu chúng ta cùng chung tay góp sức đoàn kết vì mục tiêu chung phát triển đất nước tui tin rằng một ngày nào đó chúng ta có thể nhìn thấy một VN văn minh hiện đại hơn!!! 23/07/2022 TS.BS. Trần Chí Cường.
