Nguồn: Am J Gastroenterol 2022;117:1197–1220. https://doi.org/10.14309/ajg.0000000000001874; published online June 3, 2022 Bs Huỳnh Văn Trung- Nội tiêu hoá gan mật- Trung tâm nội soi & phẫu thuật nội soi- Bệnh viện Tâm Anh TPHCM 1. Chẩn đoán liệt dạ dày (Gastroparesis: GP) • Sau khi loại trừ các nguyên nhân tắc nghẽn cơ học => Xạ hình làm trống dạ dày (Gastric emptying scintigraphy- SGE) được xem là tiêu chuẩn vàng chẩn đoán liệt dạ dày (GP) ở bệnh nhân có triệu chứng tiêu hoá trên. (strong recommendation, moderate level of evidence). • Viên nang nhu động không dây (wireless motility capsule -WMC) là lựa chọn thay thế SGE trong chẩn đoán liệt dạ dày- (conditional recommendation, low quality of evidence). • Tình trạng tồn lưu thức ăn trong dạ dày (Retained gastric food- RGF) trên hình ảnh nội soi dạ dày tá tràng thường gặp ở bệnh nhân liệt dạ dày, tuy nhiên RGF không là tiêu chuẩn tin cậy chẩn đoán liệt dạ dày. Thuốc opioids, thuốc tim mạch hay thuốc kháng tiết… có thể kết hợp với RGF • Test hơi thở đánh giá làm trống dạ dày (Stable isotope (13C-spirulina) breath test) là test đáng tin cậy đánh giá GP ở bệnh nhân có triệu chứng tiêu hoá trên- (conditional recommendation, low quality of evidence). 2. Liệu pháp dùng thuốc ở bệnh nhân liệt dạ dày • Hai thuốc được nghiên cứu và sử dụng nhiều nhất ở bệnh nhân liệt dạ dày là metoclopramide và domperidone. Tác dụng phụ thường gặp nhất của metoclopramide là rối loạn vị giác, nhức đầu và mệt mỏi. FDA cũng cảnh báo về nguy cơ rối loạn vận động muộn (tardive dyskinesia). • Gợi ý sử dụng metoclopramide < 3-4 lần/ngày, <12 tuần và < 65 tuổi nhằm giảm nguy cơ loạn vận động chậm, mặc dù tỉ lệ thấp <1% (trước đây tỉ lệ #1-10%). Nguy cơ cao ở nữ lớn tuổi, đái tháo đường, suy gan, suy thận hoặc những người sử dụng đồng thời thuốc chống loạn thần. • FDA cảnh báo các tác dụng phụ như bồn chồn, buồn ngủ, mệt mỏi, uể oải # 10% khi sử dụng metoclopramide với liều 10mg x 4 lần/ngày. Những dữ liệu gần đây cho thấy tỉ lệ xuất hiện rối loạn vận động chậm ở bệnh nhân sử dụng metoclopramide < 0.1% (thấp). • Domperidone được nghiên cứu ở bệnh nhân liệt dạ dày nguyên phát, liệt dạ dày do đái tháo đường, và liệt dạ dày sau phẫu thuật => cải thiện tần suất cũng như mức độ nặng triệu chứng liệt dạ dày (1). • Các tác nhân prokinetic khác như (5-HT4 gồm Prucalopride, Clebopride, Revexepride, Velusetrag) vẫn được xem xét được sử dụng ở bệnh nhân liệt dạ dày (vì không hoặc khó mua ở Việt Nam nên các bạn tự tìm hiểu thêm trong references) • Các thuốc tác dụng trên thụ thể motilin như erythromycin, clarithromycin, hoặc azithromycin có thể sử dụng ở bệnh nhân liệt dạ dày trong thời gian ngắn (# 1-4 tuần) vì nguy cơ lờn thuốc. Dựa vào tổng quan hệ thống và phân tích gộp từ 33 nghiên cứu => macrolide không kết hợp nguy cơ loạn nhịp tim và tử vong tim mạch (2), tuy nhiên việc sử dụng lâu dài erythromycin, clarithromycin và nguy cơ nhồi máu cơ tim cần nghiên cứu thêm • Các thuốc điều biến thần kinh trung ương (central neuromodulators) như thuốc chống trầm cảm 3 vòng (nortriptyline) không được khuyến cáo cho bệnh nhân liệt dạ dày- (strong recommendation, moderate quality of evidence). • Hiện tại không đủ dữ liệu nghiên cứu để khuyến cáo ghrelin agonists (relamorelin) và haloperidol cho quản lý liệt dạ dày 3. Can thiệp ngoại khoa: pyloromyotomy- (conditional recommendation, low quality of evidence). Tài liệu tham khảo: 1. Sarosiek I, Van Natta M, Parkman HP, et al. Effect of domperidone therapy on gastroparesis symptoms: Results of a dynamic cohort study by NIDDK gastroparesis Consortium. Clin Gastroenterol Hepatol 2021(21):S154200602–35659. doi: 10.1016/j.cgh.2021.05.063 2. Gorelik E, Masarwa R, Perlman A, et al. Systematic Review, Meta- analysis, and network meta-analysis of the cardiovascular safety of macrolides. Antimicrob Agents Chemother 2018;62:e00438–18.
