Theo thần thoại Hy Lạp, khi Achilles sinh ra đã có lời tiên tri là chàng sẽ chết trên chiến trường. Để giúp con mình thoát khỏi lưỡi hái tử thần, nữ thần Thetis đã dùng hai tay giữ gót chân, dốc ngược người chàng rồi nhúng vào nước sông Styx. Cả người Achilles trở nên mình đồng da sắt, chỉ có nơi gót chân là điểm yếu duy nhất vì không được nhúng nước. Cuối cùng, trong chiến tranh thành Troy, Achilles đã bị Paris bắn tên trúng gót chân & tử trận. Từ đó gót chân Achilles trở thành câu cửa miệng khi nói về điểm yếu chết người. Trong các câu chuyện khởi nghiệp, người ta hay nhắc đến yếu tố thành công thiết yếu (Key Success Factors) nhưng lại ít khi để ý đến yếu tố thất bại thiết yếu (Key Failure Factors), cũng như phần chìm của tảng băng trôi khổng lồ không ai nhìn thấy đã từng gây ra thảm kịch cho con tàu Titanic kiêu hãnh & huyền thoại. Theo nghiên cứu của CB Insights thực hiện trên 156 startup đã ngã ngựa, có 20 lý do xếp thành 7 nhóm chính, trong đó có nhiều startup thất bại vì một vài chứ không chỉ 1 lý do (do đó nên tổng sẽ không thể bằng 100%): I. Sản phẩm (What): 1. Thị trường không có nhu cầu: Phần lớn startup thành công là vì họ giải quyết được 1 vấn đề nào đó cho một thị trường đủ lớn. Nhưng đến 42% trong số những startup “không may mắn” đã thừa nhận thất bại của họ đến từ sự chủ quan cho rằng ý tưởng của mình hay trong khi thị trường không thực sự có nhu cầu đó. “Ý tưởng” là “tưởng mình có ý” nhưng doanh nghiệp cần phải khảo sát thị trường trước xem họ có sẵn sàng bỏ tiền ra mua cái ý tưởng đó hay không, trước khi bỏ một số tiền lớn vào đầu tư & sản xuất hàng loạt hoặc triển khai diện rộng. 2. Sản phẩm tồi: 17% không chinh phục được thị trường vì chất lượng sản phẩm kém, khó sử dụng, khiến khách hàng thất vọng khi trải nghiệm. II. Tài chính (How much): 3. Hết tiền: 29% thất bại vì cạn vốn hoặc chi tiêu không kiểm soát khi được bơm quá nhiều tiền. 4. Mất cân đối giữa giá thành & chi phí: 18% phạm sai lầm khi phát triển 1 sản phẩm với chi phí quá đắt đỏ, trong khi thu không đủ bù chi. 5. Thiếu tiền: 8% dừng cuộc chơi vì không gọi được vốn, có thể là do tiềm năng thị trường quá nhỏ bé hoặc do không biết cách trình bày với nhà đầu tư. III. Con người (Who): 6. Đội ngũ sáng lập viên không phù hợp: 23% bỏ cuộc vì đội ngũ không đủ động lực để đi cùng nhau đến cuối con đường, thiếu kiến thức chuyên môn hay tầm nhìn chiến lược. 7. Không coi trọng khách hàng: 14% chết vì thiếu hiểu biết, quên không thăm dò ý kiến khách hàng để cải thiện sản phẩm, hay quá chú tâm vào việc biện hộ cho mình, tranh cãi với khách hàng mà lơ là nhiệm vụ chính là phải đáp ứng nhu cầu của họ. 8. Không ăn ý giữa các sáng lập viên & nhà đầu tư: 13% rời sân do không tiếp thu ý kiến của nhau hay của nhà đầu tư. Việc chia lợi nhuận quá nhiều, quá sớm hoặc không rõ ràng cũng dễ gây ra mâu thuẫn nội bộ sâu sắc. 9. Không đủ đam mê: 9% sáng lập viên lạc lối vì lo chạy theo lợi nhuận mà xa rời dần lý tưởng & đam mê ban đầu của mình. 10. Không biết tận dụng các mối quan hệ: 8% sáng lập viên chủ quan không biết dựa vào các mối quan hệ của mình hay của nhà đầu tư để tạo hợp lực. 11. Kiệt lực: 8% startup làm việc quá sức dẫn đến kiệt lực, không còn đủ năng lượng để trèo lên đến đỉnh vinh quang. IV. Môi trường (Which conditions): 12. Bị đối thủ vượt mặt: Môi trường cạnh tranh khốc liệt khiến 19% đuối dần trên đường đua vì startup đối thủ giàu kinh nghiệm hơn, có quyết tâm cao hơn & có năng lực tài chính mạnh hơn. 13. Không hiểu luật: 8% gặp vấn đề về pháp lý khi startup lấn sân sang lĩnh vực khác hoặc tấn công thị trường khác. V. Cách vận hành (How): 14. Thiếu mô hình kinh doanh hiệu quả: Có ý tưởng hay thôi chưa đủ. 17% không đi đến đích vì không biết cách kiếm tiền từ ý tưởng đó. 15. Tiếp thị yếu: 14% bại trận khi lầm tưởng “Hữu xạ tự nhiên hương”, hoặc không tiếp thị đến đúng đối tượng khách hàng mục tiêu hoặc chọn sai kênh tiếp cận. 16. Mất tập trung: 13% vấp phải lỗi định mệnh là thay đổi tầm nhìn liên tục & loay hoay với quá nhiều ý tưởng mà quên đi mục tiêu chính & giá trị cốt lõi của sản phẩm. 17. Kế hoạch tồi: 10% rơi rụng vì lập kế hoạch sơ sài, không đo lường & điều chỉnh kịp thời, khiến doanh nghiệp ngày càng rời xa mục tiêu. 18. Thực thi kém: 7% bị tụt lại phía sau bởi sự cứng đầu không thừa nhận sai lầm để rồi đi từ sai lầm này đến sai lầm khác, khiến nhân viên & khách hàng dần rời bỏ họ. VI. Thời điểm (When): 19. Chọn sai thời điểm: 13% thua cuộc vì chọn sai thời điểm giới thiệu sản phẩm, quá nhanh quá nguy hiểm hay quá chậm quá chán thì cũng đều đi lạc nhịp với thị trường. VII. Địa điểm (Where): 20. Chọn sai địa điểm: 9% chọn sai địa điểm kinh doanh khiến họ không tiếp cận được đúng & đủ khách hàng mục tiêu, hoặc phải tốn kém quá nhiều chi phí mặt bằng mà không hiệu quả, hoặc khi các sáng lập viên đều làm việc từ xa & không có được sự phối hợp nhịp nhàng ăn ý. Nếu xếp thứ tự theo từng lý do riêng lẻ thì rõ ràng lý do chết chắc đầu tiên là do thị trường không có nhu cầu, không phải bàn cãi gì thêm. Tuy nhiên, nếu phân tích theo nhóm, khác với nhiều người lầm tưởng “tiền đâu” là điểm yếu “đầu tiên”, phần lớn các điểm yếu chết người lại rơi nhiều nhất vào con người (tổng 75%), cách vận hành (61%), sản phẩm (59%) rồi mới tới tài chính (55%), tất cả đều là các yếu tố nội vi. Các yếu tố ngoại vi như môi trường (27%), thời điểm (13%) & địa điểm (9%) cũng có tác động nhưng không nguy hiểm bằng. Mà ngẫm sâu một chút, doanh nghiệp vốn là tập hợp những con người nên cần chú trọng bảo vệ gót chân Achilles mong manh dễ vỡ này khi dấn thân vào thương trường cũng là điều hợp tình hợp lý. Chúc các thành viên trong Group QTvKN không mắc phải sai lầm chết người nào trên con đường chinh phục giấc mơ khởi nghiệp! Huyền Anh, Sáng lập viên KonnEd JSC - trang web kết nối giáo dục (KONNecting EDucation) Link bài viết: ĐIỂM YẾU CHẾT NGƯỜI – GÓT CHÂN ACHILLES
