Blockchain là gì? Nó sẽ có những ứng dụng gì? Làm sao để dùng mặt tốt của Blockchain và tránh những hệ lụy do nó gây ra. Cách đây gần 3 năm, tôi được mời dự cuộc họp ra mắt CLB Fintech do nhóm bạn Diep Nguyen, Tran Huu Duc, Hieu T. D. Vo ...thành lập. Tôi được dự hội thảo Fintech Aisa và 1 số hội thảo khác, nghe về Blockchain, các ứng dụng của Blochchain và Bitcoin…nhưng vẫn ù ù cạc cạc, chưa hiểu về nó. Trong đầu, một cách tự nhiên hình thành, 1 suy nghĩ mà ai cũng biết “Khó quá, bỏ qua!”. Và tôi đã bỏ qua gần ba năm nay. Cách đây gần 3 năm, với kiến thức tài chính của mình, khi được giới thiệu Onecoin, tôi đã tự tin viết trên Facebook: đây là dự án ăn theo Bitcoin mang tính rủi ro cao, thậm chí là có mùi lừa đảo. Và tôi đã đúng. Tuy vậy, cũng trong status đó, khi có người hỏi về Bitcoin, tôi đã trả lời “Bitcoin thì có lẻ không lừa đảo, nhưng anh kg thể nói gì thêm về nó, vì anh không biết”. Nhưng đến nay thì tôi nghĩ tôi và chúng ta những doanh nhân, startup, nhà quản lý kg thể bỏ qua Blockchain và những đồng tiền như bitcoin được nữa rồi. Bởi vì, dù nó đang làm bị xấu xí bởi những ứng dụng lệch hướng, bởi những đồng coin giả, bởi những ICO giả, bởi sự lên xuống giá không lường…Blockchain vẫn sẽ là tương lai. Nó sẽ đến với chúng ta như làn sóng máy tính cá nhân, như Internet, như Smartphone, như Internet of things… Nếu ta bỏ qua không tìm hiểu về nó, và chọn cách đứng ngoài cuộc ta sẽ trở thành người lạc hậu, hoặc kẻ chậm chân. Bản thân tôi quyết định sẽ biết về Blockchain và bitcoin. Và vì thế tôi sẽ bắt đầu học. Học từ các nguồn chính thống. Tôi chia sẽ với các bạn các trang đầu tiên của cuốn sách “Block chain – Blueprint for a new Economy”. Tạm dịch “Blockchain – Khởi đầu cho một nền kinh tế mới”, tác giả Melanie Swan, dịch giả LeVN. Tôi sẽ không nói nhà xuất bản, vì phạm quy định của Group. Nếu bạn thích những bài học cơ bản về Blockchain, Bitcoint hãy comment và tương tác nhé. Đủ số quan tâm, tôi lại tìm tiếp những kiến thức hay để để chia sẻ với cả nhà. Thân ái Lâm Minh Chánh Giám đốc trường doanh nhân BizUni BITCOIN LÀ GÌ? Bitcoin là tiền mặt kỹ thuật số. Nó là một loại tiền kỹ thuật số và là một hệ thống thanh toán trực tuyến trong đó các kỹ thuật mã hóa được sử dụng để điều tiết việc “in” tiền và xác thực các giao dịch chuyển tiền, hoạt động một cách độc lập với các ngân hàng trung ương. Các thuật ngữ này có thể gây khó hiểu bởi bitcoin và blockchain có thể dùng để nói về bất kỳ thành phần nào trong ba thành phần của khái niệm này: nền tảng công nghệ blockchain, giao thức và phần mềm máy khách1 thông qua đó các giao dịch được thực hiện, và đồng tiền mã hóa thực sự; hoặc chúng cũng có thể chỉ rộng ra đến toàn bộ khái niệm về tiền mã hóa. Điều này cũng tương tự như việc PayPal gọi Internet là “PayPal”, trên đó giao thức PayPal được sử dụng để giao dịch đơn vị tiền PayPal. Hiện nay, trong lĩnh vực blockchain đôi khi người ta vẫn dùng các thuật ngữ này lẫn với nhau vì lĩnh vực này vẫn đang trong quá trình định hình bản thân thành thứ có thể sẽ trở thành các tầng kiên cố trong một tháp công nghệ1. Bitcoin ra đời năm 2009 (ra mắt ngày 9 tháng 1 năm 2009) bởi một bí danh trên mạng (nick) là một cá nhân hay thực thể ẩn danh dưới tên gọi Satoshi Nakamoto. Khái niệm và chi tiết hoạt động của bitcoin được miêu tả trong một bản đặc tả khái niệm súc tích và dễ hiểu mang tên “Bitcoin: A Peer- to-Peer Electronic Cash System” (Tạm dịch: Bitcoin: Hệ thống tiền điện tử ngang hàng). Các giao dịch sử dụng loại tiền ảo phi tập trung này được ghi lại trong một sổ cái công khai được lưu trữ trên tất cả các máy tính của những người sử dụng bitcoin, và luôn có thể xem trên Internet. Bitcoin là tiền mã hóa phi tập trung đầu tiên và lớn nhất. Có hàng trăm các loại tiền mã hóa có cùng nguyên tắc hoạt động khác (thường được gọi là “altcoin”2), như Litecoin hay Dogecoin, nhưng bitcoin chiếm đến 90 phần trăm giá trị vốn hóa thị trường3 của tất cả các loại tiền mã hóa và hiện là chuẩn mực trên thực tế. Bitcoin sử dụng biệt danh (không phải hoàn toàn ẩn danh) xét theo nghĩa rằng các địa chỉ khóa công khai (một chuỗi dài 27-32 ký tự gồm cả chữ và số, có chức năng tương tự như địa chỉ email) được sử dụng để gửi và nhận bitcoin và ghi lại các giao dịch, thay vì sử dụng các thông tin mang tính nhận dạng cá nhân. Bitcoin được tạo ra như là phần thưởng dành cho công việc xử lý tính toán, được gọi là đào bitcoin, trong đó người dùng sử dụng công suất tính toán trên máy tính của họ để xác thực và ghi nhận các giao dịch vào sổ cái công khai. Các cá nhân hay công ty tham gia đào bitcoin để đổi lấy phí giao dịch và những đồng bitcoin mới tạo ra. Ngoài việc đào, giống như bất kỳ loại tiền tệ nào, người ta cũng có thể kiếm được bitcoin thông qua trao đổi tiền pháp định, sản phẩm hay dịch vụ. Người dùng có thể sử dụng phần mềm ví điện tử trên máy vi tính cá nhân, thiết bị di động, hay ứng dụng trên Web để gửi và nhận bitcoin trên mạng với một mức phí giao dịch phù hợp. BLOCKCHAIN LÀ GÌ? Blockchain chính là sổ cái công khai của mọi giao dịch bitcoin từng được thực hiện. Sổ cái này sẽ ngày một phát triển khi các thợ đào tiếp tục bổ sung thêm vào đó (sau mỗi 10 phút) các block (khối dữ liệu) để ghi nhận các giao dịch gần nhất. Các block được thêm vào blockchain theo thứ tự thời gian tuyến tính. Mỗi nút mạng đầy đủ (tức một máy tính kết nối với mạng bitcoin sử dụng phần mềm thực hiện tác vụ kiểm định và chuyển tiếp giao dịch) sẽ có một bản sao của blockchain, được tự động tải về máy khi thợ đào tham gia vào mạng bitcoin. Blockchain có thông tin đầy đủ về địa chỉ và số dư của các tài khoản từ block khởi nguồn1 cho đến block mới nhất vừa hoàn thành. Nói blockchain là một sổ cái công khai có nghĩa rằng rất dễ dàng để truy vấn bất kỳ trình duyệt blockchain2 nào (thí dụ như https://blockchain.info) để xem thông tin về các giao dịch liên quan đến một địa chỉ bitcoin cụ thể – ví dụ, bạn có thể tìm kiếm địa chỉ ví của bạn để xem giao dịch nhận bitcoin đầu tiên của mình. Blockchain được coi là phát minh công nghệ chính của bitcoin vì nó đóng vai trò là một cơ chế bằng chứng “phi tín nhiệm” cho mọi giao dịch trên mạng lưới. Người dùng có thể tin tưởng vào hệ thống của sổ cái công khai được lưu trữ toàn cầu trên rất nhiều các nút mạng phân tán, được duy trì bởi các “thợ đào kiêm kế toán”, thay vì phải thiết lập và duy trì niềm tin với đối tác giao dịch (tức một người khác) hoặc bên trung gian thứ ba (như ngân hàng). Kiến trúc blockchain cho một hệ thống các giao dịch phi tập trung phi tín nhiệm là phát minh trọng tâm. Blockchain cho phép phi trung gian hóa và phi tập trung hóa mọi giao dịch dưới mọi hình thức giữa tất cả các bên trên phạm vi toàn cầu. Blockchain giống như một lớp ứng dụng khác chạy trên nền các tầng giao thức hiện tại của Internet, bổ sung thêm một tầng hoàn toàn mới cho Internet để thực hiện các giao dịch kinh tế, bao gồm các giao dịch tiền số trực tiếp (thông qua một loại tiền mã hóa khả dụng chung) và cả các hợp đồng tài chính phức tạp hơn, dài hạn hơn. Bất kỳ loại tiền tệ, hợp đồng tài chính, hay tài sản cứng1 hoặc mềm2 đều có thể được giao dịch với một hệ thống như blockchain. Hơn thế nữa, ứng dụng của blockchain không chỉ giới hạn ở việc thực hiện các giao dịch, mà còn có thể dùng blockchain như một hệ thống đăng ký và kiểm kê để ghi chép, theo dõi, giám sát và giao dịch mọi loại tài sản. Về cơ bản, blockchain tương đối giống một bảng tính khổng lồ để đăng ký tất cả các tài sản, và giống một hệ thống kế toán để thực hiện hoạt động giao dịch các tài sản này trên quy mô toàn cầu, tức là có thể bao gồm tất cả mọi hình thức tài sản thuộc quyền sở hữu của tất cả các bên trên thế giới. Như vậy, có thể sử dụng blockchain cho mọi hình thức đăng ký, kiểm kê và giao dịch tài sản, bao gồm mọi lĩnh vực tài chính, kinh tế, và tiền tệ; tài sản hữu hình; và tài sản vô hình (phiếu bầu, ý tưởng, uy tín, dự định, dữ liệu sức khỏe,…).
một yếu tố khiến cho ý tưởng về Blockchain trở nên mạnh mẽ và cực kỳ hấp dẫn. Đó là khía cạnh xây dựng và vận hành các hệ thống quản lý. Ta thấy Uber/Grab mặc dù không phải đầu tư một số tiền khổng lồ để sắm xe làm dịch vụ, nhưng nhờ công nghệ quản lý, Uber/Grab tận dụng tối ưu mọi nguồn lực sẵn có để phục vụ hàng ngàn lần tốt hơn các hãng taxi truyền thống mà không bị giới hạn (hiểu theo nghĩa còn có ăn là còn nhiều xe/tài xế tham gia) với giá cũng hấp dẫn với người tiêu dùng. Tương tự như Uber/Grab, công nghệ Blockchain cũng thu hút các nguồn lực phân tán với năng lực vô tận (hiểu theo nghĩa còn có ăn thì ngày càng nhiều người tham gia đào) nên không bị giới hạn nguồn lực cũng như chi phí rẻ cực kỳ nếu so với các hệ thống ngân hàng phải đầu tư trang bị, phương tiện khổng lồ để vận hành mà những chi phí này cuối cùng cũng tính hết vào chi phí dịch vụ. Riêng đồng Bitcoin dù chỉ riêng lẻ là một ứng dụng công nghệ blockchain, nhiều chuyên gia cho rằng nó không tạo nên giá trị. Thật mắc cười, khác nào ta nói Grab/Uber không tạo ra giá trị. Nhưng khó khăn của Bitcoin là gì?? Nó đụng chạm và thách thức vào quyền lực các chính phủ, các hệ thống ngân hàng nên nhiều quốc gia có các động thái cấm đoán tạo ra thêm rủi ro cho đồng tiền khi giao dịch. Tuy nhiên có thể khẳng định, Blockchain chính là nền tảng của các ứng dụng công nghệ, các chính quyền điện tử, dân chủ và minh bạch trong lương lai mà Bitcoin chỉ là một ứng dụng nho nhỏ thôi, nên đừng có ai chọn cách đứng ngoài lề. Nhưng hãy thận trọng với việc đầu tư vào những đồng tiền mà mình chưa thật sự nắm rõ ngọn ngành của nó, đó là : Đồng tiền đấy được tạo ra để làm gì, nó tạo ra giá trị gì cho xã hội, .... có 5 chữ W để tìm hiều và đánh giá mà ai cũng biết nhưng không phải ai cũng chịu dùng. Xin ủng hộ anh Lâm Minh Chánh tổ chức một hội thảo về "Blockchain và ứng dụng" cho group Quản trị và khởi nghiệp trong năm 2018. P/s: Con đường đấy không phải lên thiên đàng mà có thể là giàn hỏa thiêu đấy !!!
