Chia sẻ những vấn đề quản trị tài chính thời kỳ hội nhập

Tài chính là công việc sáng tạo và lý thú, tuy nhiên để trở thành 1 nhà quản trị tài chính giỏi sẽ khó hơn nhiều so với công việc của một kế toán. Thật vậy, với người làm kế toán chỉ cần có kiến thức kế toán nhất định, đức tính cẩn trọng và làm việc vài năm tích lũy kinh nghiệm là đạt yêu cầu.

Trong khi nhiều người tốt nghiệp đại học ngành tài chính, công tác nhiều năm vẫn không đáp ứng yêu cầu công việc. Bởi, để trở thành một nhà quản trị tài chính thực sự, không những chỉ nắm vững kỹ thuật và có kinh nghiệm; mà cần có khả năng am tường hoạt động kinh doanh của DN trong bối cảnh nền kinh tế phẳng và đa dạng như hiện nay, nhất là khi cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang đặt ra rất nhiều vấn đề cho các lãnh đạo doanh nghiệp dù lớn hay nhỏ. Từ đó dẫn đến khả năng diễn dịch và dự đoán được tình hình và xu thế kinh doanh dưới dạng đồng vốn, để quản trị đồng vốn đạt hiệu quả cao cho hoạt động kinh doanh. Khả năng này không chỉ bằng tích lũy kinh nghiệm trong công tác, mà cần có kỹ năng thu thập, sàng lọc thông tin, phân tích và đưa ra các giải pháp hợp lý nhất.
Phải chăng, cần có một số tố chất bắt buộc để theo đuổi công việc này, không phải siêng năng mà là kiên trì; Không phải cẩn thận mà là tỉnh táo; Không phải chuẩn mực mà là tưởng tượng táo bạo; Không phải là sự tính toán tỉ mỉ chính xác mà là khả năng khái quát hóa với sự làm chủ sai số và xác suất. Đó có phải là sự kết hợp giữa tính lãng mạn của người nghệ sỹ, tinh thần khai phá của người thám hiểm và tính cần cù của người nông dân luôn tin vào 1 vụ mùa bội thu bằng sức lao động gieo trồng hôm nay. Xin nhường cho tất cả anh/chị và các bạn cảm nghiệm thêm.
Dưới đây là một số cảm nghiệm về quản trị tài chính mà cá nhân đã sưu tầm, chỉnh sửa lại cho hợp lý nhằm chia sẽ cùng quý A/C và các bạn với niềm tin sẽ góp 1 chút gì đó cho cộng đồng, đồng thời cùng các A/C cùng các bạn tiếp cận và vận dụng tốt hơn những kiến thức đã tiếp nhận trong diễn đàn này:

Phần 1

1. Tất cả các bài toán tài chính phức tạp đều có thể quy về bài toán cơ bản với một phép toán trừ

Những chuyên gia giỏi, có lẽ phân tích vấn đề với phép toán đơn giản hơn nhiều so với chúng ta hình dung?

Trong quá trình quản trị tài chính, chúng ta lần lượt tiếp cận nhiều bài toán phân tích phức tạp; từ tỷ suất sinh lời của vốn kinh doanh, điểm hòa vốn, giá trị cổ phiếu, hiệu quả đầu tư … đa dạng đến mức chúng ta có thể lạc vào mê trận của thuật ngữ và kỹ thuật, tưởng như mỗi lãnh vực là một vùng trời riêng biệt. Nhưng nếu bước lùi ra xa vài bước và nhìn bao quát thì sự việc có thể diễn giải đơn giản, quy về một công thức là Doanh thu - chi phí (hoặc nguồn thu - vốn đầu tư), kết quả của phép toán trừ này nếu dương thì có lợi nhuận (hiệu quả). Đọc đến đây nhiều bạn sẽ không đồng ý vì ….

Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh đến vẻ đẹp của công thức Lợi nhuận = Doanh thu – Chi phí (hay Thu nhập ròng = Thực thu – thực chi), là cơ sở cho mọi công thức tài chính khác. Tôi may mắn được dịp tham dự một cuộc họp quyết định phương án đầu tư một chung cư cao cấp tại Q.7, diện tích khu đất là 7.500m2. Sau khi hỏi một vài câu về vị trí, vị CEO (một nhà đầu tư nổi tiếng tại Tp.HCM) ra quyết định giá mua trong khoản 52 - 54 tỷ là mua được, và dự kiến lãi khoảng 25%, sau đó tôi còn được thấy một số quyết định tương tự cho những dự án kinh doanh khác. Lúc đó tôi khá ngạc nhiên, nhưng khi tôi tính toán cụ thể thì kết quả là tương đương; sau này được dịp trao đổi tôi mới thấy khả năng sử dụng phép tính quy giản tuyệt vời của ông. Từ nhiều cách thức phân tích tương tự của chính tôi và một số nhà quản trị nêu trên, tôi nhớ đến nhà vật lý thực nghiệm nổi tiếng Fermi, trong quá trình tìm những nghiệm cho phương trình tạo bom nguyên tử, ông đã làm các chuyên gia điện toán ngạc nhiên khi những phép toán đơn giản của ông có kết quả gần như máy điện toán đã giải.

Trình bày những điều này tôi không hề muốn làm giảm giá trị các phép toán tài chính phức tạp mà các nhà nghiên cứu đã dày công xây dựng. Tôi muốn nhấn mạnh một ý quan trọng: “để trở thành một nhà quản trị tài chính thực thụ, các bạn cần lĩnh hội được vẻ đẹp chân phương của công thức đơn giản trên sau khi đã xuyên qua những kỹ thuật chuyên sâu của tài chính”. Điều này đã được Kim Dung thể hiện tuyệt vời trong đoạn mô tả Trương Tam Phong dạy Thái cực quyền cho Trương Vô Kỵ và thường khái quát trình độ vận dụng võ học của các đại cao thủ, đó là: “vô chiêu thắng hữu chiêu”

Một liên tưởng khác, trong tiến trình học hỏi nghiên cứu, chúng ta dễ đồng ý với câu ngạn ngử phương tây: “Chúng ta biết ngày càng nhiều trước sự chưa biết, ngày càng ít đi, cho đến khi không sự việc gì chúng ta không biết”. Tuy nhiên John Bogle John Bogle là nhà đầu tư hàng đầu của Mỹ, đã đưa ra phương pháp đầu tư chỉ số trong chứng khoán, áp dụng cho Quỹ đầu tư hàng đầu Vanguard Investment group do ông sáng lập. Phương pháp này đã mang lại thành công vượt bực đưa quỹ tương trợ Vanguard thành quỹ lớn thứ 2 thế giới với vốn đầu tư lên đến 250 tỷ USD chỉ trong một thập niên. lại nói rằng “chúng ta biết ngày càng ít trước sự việc chưa biết ngày càng nhiều, cho đến khi chúng ta không biết gì hết về mọi sự việc”. Có điểm tương đồng nào không giữa nhận định của nhà tài chính nổi tiếng này với “vô chiêu” của Kim Dung và cao thâm hơn nữa là “vô vi” của Lão Tử.

Trở về với công việc phân tích tài chính, trong khi nhiều người cứ mãi mê bới tìm những kỹ thuật, những công thức để cố gắng áp thực tế vào một khuôn mẫu có sẵn nào đó (như tầm chương trích cú trong nho học), thì các chuyên gia, những người đã đạt nguyên lý đơn giản của tài chính “ Thu nhập = thực thu - thực chi”, có lẽ sẽ phân tích vấn đề với phép toán đơn giản hơn rất nhiều so với chúng ta hình dung?

2. Để giải các bài toán tài chính cần có khả năng xây dựng được mô hình tài chính

Một bài toán tài chính có thể phân làm ba giai đoạn xử lý:
- Giai đoạn 1 là xác định các yêu cầu và tập hợp các dữ liệu cần thiết;
- Giai đoạn kế tiếp là sử dụng các phép toán thích hợp (xây dựng mô hình tài chính) để tính ra kết quả;
- Cuối cùng là phân tích các kết quả để đưa ra nhận định đánh giá và chọn lựa phương thức thực thi.
Trong đa số trường hợp trong giai đoạn 1 chúng ta không bao giờ thu thập đầy đủ thông tin cần thiết cũng như mức độ tin cậy chắc chắn, có thể do khách quan (các thông tin dự báo, các thông tin mà người phân tích không thể tiếp cận) hoặc do chủ quan (người phân tích không có đủ thời gian hoặc chi phí để thu thập).

Sự thiếu hụt dữ liệu này dẫn đến trong giai đoạn tính toán, chúng ta sẽ gặp khó khăn không biết cách giải quyết bài toán do không tìm thấy một mô hình chuẩn. Điều này thường dẫn đến hai khả năng, hoặc cho rằng không thể giải bài toán, trường hợp ngược lại nếu có người giải bài toán thì lại tỏ ra nghi ngờ tính chính xác vì không đúng với sách vở. Vấn đề chính ở chỗ là chúng ta quá thụ động với mô hình được trình bày trong các sách lý thuyết, mà quên rằng những mô hình đó được khái quát hóa từ vô vàn mô hình thực tế. Do vậy khi áp dụng vào một bài toán thực tế, chúng ta phải có khả năng chuyển mô hình khái quát trong lý thuyết thành mô hình ứng dụng cụ thể.

Cốt lõi trong việc xây dựng một mô hình tài chính phù hợp với một trường hợp cụ thể:

- Thứ nhất là chúng ta phải hiểu được bản chất kinh tế của bài toán, thí dụ việc phân tích biến phí_định phí của sản xuất may mặc khác với khu Resort nghỉ dưỡng.

- Điểm thứ hai là chúng ta phải chấp nhận sai số khi thiếu thông tin (Điều này được minh họa tuyệt vời trong các bài toán dành cho ứng viên của MicroSoft, như câu hỏi yêu cầu ứng viên hãy cho biết trong nước Mỹ có bao nhiêu trạm xăng), khi đó chúng ta sẽ chọn phép giải có sai số chấp nhận được. Chúng ta hãy nhớ lại bài toán tính diện tích, nếu miếng đất có hình chữ nhật thì chúng ta dễ dàng áp dụng công thức. Nhưng nếu có hình phức tạp (ao hồ, dãy đất ven biển, ven sông...) mà không thể tìm ra công thức tính diện tích chuẩn nào, khi đó chúng ta có thể áp dụng phép tính tích phân của Newton với những sai số cho phép. Như vậy, đứng trước một bài toán tài chính, chúng ta cần phải chọn lựa và điều chỉnh mô hình tài chính để phù hợp với yêu cầu và sai số cho phép, điều này đòi hỏi tính sáng tạo của chúng ta.

 

3. Trong quản trị tài chính không có một lời giải duy nhất

Mà lời giải được chọn lựa từ không gian giải pháp với sự cân nhắc giữa mức độ thành công đem lại và xác suất thất bại.

Trong kinh doanh, rất nhiều quyết định trái ngược nhau cùng dẫn đến thành công. Tập trung vào một ít sản phẩm như Coca cola (KO) hay đa dạng như J.Son & J.Son; đầu tư chứng khoán theo chỉ số của John Bogle hay theo giá trị như Maro Gabelli….điều đó cho thấy có nhiều phương thức kinh doanh khác nhau cùng đạt được hiệu quả cao. Các giải pháp tài chính là sự hoạch định các hoạt động kinh doanh dưới dạng đồng vốn, do vậy cũng sẽ có rất nhiều giải pháp khác nhau. Khi triển khai các giải pháp kinh doanh chúng ta sẽ có nhiều chọn lựa (công suất lớn hay vừa phải, thiết bị tự động hay bán tự động, đầu tư toàn bộ hay có kết hợp thuê ngoài …), mỗi chọn lựa lại có nhiều khả năng khác nhau, thí dụ chọn công suất lớn có khả năng khai thác từ 50% – 80% công suất, tổ hợp các điều này chúng ta có nhiều giải pháp khác nhau mà chúng ta không chắc rằng giải pháp nào cho kết quả tốt nhất. Điều này làm cho bước nhận định và chọn lựa phương thức thực thi sẽ rất khó khăn.

Vấn đề chính ở chỗ là chúng ta cần phải chọn lựa giải pháp thích hợp nhất với mục đích và điều kiện của chúng ta, thí dụ nếu chúng ta đang gặp khó khăn về vốn thì giải pháp ít đòi hỏi chi phí đầu tư sẽ được ưu tiên chọn lựa. Điều cần nhớ là bao giờ chúng ta cũng có một số giải pháp để chọn lựa nhằm dự phòng, mỗi giải pháp sẽ đòi hỏi một số điều kiện để đảm bảo khả năng thành công. Chính vì thực tiễn này đôi khi người ta nhận định quản trị tài chính là một nghệ thuật; tuy nhiên, tôi muốn nói rằng đó là nghệ thuật của các con số và định luật kinh tế, mà nếu không tuân thủ thì chắc chắn sẽ phải trả giá rất đắt.
Ngạn ngữ có câu “ Mọi con đường đền dẫn tới Thành Roma”, các chuyên gia tài chính sẽ nói thêm “ Nhưng trong số đó sẽ có những con đường tốt hơn và chúng ta sẽ chọn ra một con đường có xác suất tốt nhất trong điều kiện của chính chúng ta”

4. Phương pháp dòng tiền chiết khấu, kỹ thuật quan trọng trong giải bài toán tài chính.

Nếu phải chọn ra một nguyên lý quan trọng nhất của Tài chính hiện đại, thì tôi sẽ chọn: nguyên lý giá trị đồng tiền biến đổi theo thời gian; có nghĩa là giá trị đồng tiền hôm nay khác với giá trị đồng tiền năm sau và những năm kế tiếp. Theo nguyên lý này, chúng ta không thể so sánh trực tiếp các số tiền khác thời điểm. VD: nếu chúng ta bỏ ra 1 tỷ đồng mua một miếng đất và sau 3 năm chúng ta bán được 1,4 tỷ thì chúng ta có lãi hay không, phép toán trừ có kết quả lãi 400 triệu sẽ không được chấp nhận. Nhiều chuyện kinh doanh khác phức tạp hơn, VD: chúng ta đầu tư 100 tỷ đồng xây dựng 1 nhà máy chế biến thủy sản và dự kiến nguồn thu dần dần trong 10 năm (Là thời gian sử dụng thiết bị đã đầu tư) cộng lại là 180 tỷ thì có nên đầu tư hay không? Rồi chuyện bỏ ra một số tiền lớn để mua các cổ phiếu của một công ty còn chưa có tiếng tăm để 2 năm sau khi cổ phiếu được giá sẽ bán, khi đó giá bán cổ phiếu tối thiểu là bao nhiêu để chúng ta có lãi 20%/năm….

Để giải quyết các vấn đề này chúng ta phải sử dụng kỹ thuật chiết khấu dòng tiền, quy số tiền các năm tương lai về năm hiện tại để có thể so sánh trực tiếp (khi đó mới sử dụng công thức thu nhập = thực thu – thực chi). Như vậy đây là phương pháp quan trọng bậc nhất của tài chính, được áp dụng để giải các bài toán tài chính đầu tư phức tạp như: hiệu quả của 1 dự án đầu tư, định giá cổ phiếu và bất động sản, định giá doanh nghiệp…

Đối với chuyên gia phân tích tài chính một khi đã nắm vững phương pháp này kết hợp với mô hình tài chính thì tất cả bài toán tài chính, dù phức tạp đến đầu cũng có thể giải quyết, như là một đại cao thủ đã đạt được nguyên lý võ học, có thể biến hóa quyền pháp tùy cơ. Đặc biệt với công cụ Excel, đã giải phóng sự nặng nhọc trong các phép tính, thì việc giải bài toán tài chính bằng mô hình và phương pháp chiết khấu dòng tiền trở thành một nghệ thuật thú vị, có thể trả lời được nhiều câu hỏi một cách nhanh chóng.

Link bài viết:
Chia sẻ những vấn đề quản trị tài chính thời kỳ hội nhập