Ở VN khoảng năm 1978, cả ngàn trẻ em sơ sinh được đưa vào cấp cứu vì xuất huyết não. Nguyên nhân tìm ra là vì bột phấn rôm có pha thuốc chuột (warfarin). Tôi không nhớ có tìm ra thủ phạm và xử hay không, nhưng mọi việc chìm vào quên lãng, dù để lại di chứng bại não nặng nề cho các em bé nầy. ****** Phấn rôm (talcum) được chế từ đất sét silicate magnesium ngậm nước. Công ty sản xuất phấn rôm lớn nhất thế giới là hãng Johnson & Johnson với cái tên Baby Powder, tung ra thị trường từ năm 1893, có nghĩa gần 130 năm nay. Lịch sử hãng J&J là một câu chuyện dài lý thú. Ra đời trong cuộc nội chiến Mỹ, anh em nhà Johnson là những người đầu tiên chế tạo các băng gạc vải dùng trong vết thương, sau đó lại áp dụng phương pháp vô trùng của Lister cho các bông băng và các dung dịch. Các sản phẩm của họ đáp ứng được nhu cầu thời chiến, tiếp tục qua các công trình xây dựng đường xe lửa xuyên Mỹ, rồi qua các bộ bông băng cá nhân cho mỗi hộ gia đình. Băng dán cá nhân là một trong sáng kiến của họ. Doanh số nở rộ, đến đầu thế lỷ 20 thì hãng đã là một trong vài công ty y tế lớn nhất nước Mỹ. Ngày nay ngoài những người chuyên về dược phẩm và thiết bị y tế, chúng ta biết rất ít về thương hiệu J&J, nhưng hầu hết đã sử dụng các sản phẩm tiêu dùng từ các công ty con của J&J. Đơn cử là thuốc Tylenol. Các mặt hàng quen thuộc khác như Motrin, Benadryl, Visine, Listerine, Neosporin, Neutrogena, Aveeno, Lubriderm, Nicorette, Splenda…ít nhất mỗi nhà bên Mỹ đều có một vài thứ. ****** Từ khoảng 1970, J&J biết là trong phấn rôm có lẫn tạp chất asbestos (VN gọi là chất amiăng) do bản chất các mỏ talcum thường chứa tạp chất nầy. Chúng ta biết bụi asbestos là chất gây ung thư, nhất là gây ung thư phổi và mesothelioma. Tổ chức y tế thế giới đã khuyến cáo ngưng sử dụng asbestos trong xây dựng, mỹ phẩm và dược phẩm. Canada đã đóng của các mỏ asbestos cùng các thành phố phụ cận. Các công trình xây cất có chứa chất asbestos phải phá bỏ. Trong gần 10 năm liền, toàn bộ mái ngói của các tòa nhà quốc hội Canada được thay thế hoàn toàn. J&J lúc đầu tuyên bố phấn rôm của họ là bột talc ròng, không có asbestos. Các xét nghiệm của FDA cũng không tìm ra (do kỹ thuật thời ấy). Nhưng càng về sau, nhiều nghiên cứu chứng minh phấn rôm của J&J có chứa asbestos. Sau đó họ đành tuyên bố tỉ lệ asbestos trong phấn rôm của họ dưới 1%, tức là dưới ngưỡng cho phép(!). Nếu chúng ta là cha mẹ, có khi nào lại dùng một sản phẩm có chứa chất gây ung thư (đã chính thức công nhận) cho con em chúng ta không? Thế là J&J đổi chiến thuật marketing. Thay vì nhắm đến trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, họ quảng cáo mạnh đến đối tượng người lớn, nhất là các phụ nữ. Từ sau 1980, có đến 60% doanh số từ phụ nữ sử dụng bột phấn rôm của họ. Chúng ta biết phấn rôm được sử dụng sau khi tắm, xoa trên các vùng da thường bị ẩm như vùng kín, nách, dưới vú, ngay cả lên mặt. Khi xoa xong, người ta chỉ cần đánh tay cho bột phấn bay đi, thế là hít vào phổi. Khi asbestos đọng trong phổi thì không có cách nào tống nó ra ngoài được. Và rồi các nhà nghiên cứu phát hiện có đến hơn 40% phụ nữ bị ung thư buồng trứng có tiền sử sử dụng phấn rôm chục năm. Thế là có chuyện đâm đơn kiện J&J. J&J tranh cãi quyết liệt trước tòa, chứng minh là sản phẩm của họ không gây ung thư. Hầu hết họ thắng, nhưng có ca thua, bị bồi thường cho nạn nhân của chục triệu đô la. Dần dà họ thua nhiều hơn thắng, số tiền bồi thường đã lên cả hơn trăm triệu, và đang đương đầu với 38,000 hồ sơ kiện. J&J chấm dứt bán phấn rôm của họ trong thị trường Mỹ & Canada từ 2 năm nay. ****** Từ một sản phẩm kiếm lời bạc tỉ, nay thấy khó nhai, J&J đi một bước chiến thuật mới: tách sản phẩm phấn rôm ra cho một công ty con là LTL Management, đăng ký tại Texas. Rồi tuyên bố LTL phá sản tại North Carolina (nơi có luật phá sản dễ nhất) chưa đầy một tháng sau đó, xù tất cả các vụ kiện tụng. Việc nầy gây ra một làn sóng phẩn nộ các các người đang kiện. Ngày 10/11, 2021, ủy ban Tư pháp thượng viện Mỹ đã gởi thư yêu cầu J&J đảo ngược quyết định tuyên bố phá sản của công ty LTL. Chưa biết nước đi tới của J&J ra sao, nhưng trước mắt họ lại tách công ty ra thành 2 mảng độc lập: một về mặt hàng y tế và một về mặt hàng tiêu dùng. Đây là cách chia trứng trong rổ để tránh bị mất tất cả. Ngày hôm qua, J&J tuyên bố sẽ chấm dứt sản xuất phấn rôm trên toàn thế giới vào năm 2023, đúng 130 năm lịch sử. https://www.youtube.com/watch?v=jTMwnwtt0xo https://www.youtube.com/watch?v=X7nY4pbVMsA https://www.reuters.com/business/he...c-based-baby-powder-globally-2023-2022-08-11/
