Mấy tuần này đài báo và các phương tiện truyền thông, mạng xã hội ồn ào về vụ buôn bán thuốc giả của công ty VN pharma với 9300 hộp H-Capita 500 [1], [2],… đợi các đại huynh đại tỉ lên tiếng chưa thấy, em xin phép có ý kiến 1 tí, có gì các bác bs hộ em Đọc qua 1 lượt báo chí và nghe tin tức thời sự, câu kết luận hay đươc nhắc đến nhất là “lô thuốc nhập khẩu này chứa 97% hoạt chất capecitabine - là thuốc không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người”. Thực sự cảm giác đầu tiên của mình là giật mình! Vì capecitabine chính là thành phần hoạt chất của Xeloda – một biệt dược gốc được sử dụng cực kỳ rộng rãi trong điều trị ung thư cột sống, ung thư vú và tiêu hoá, (năm nay mình lại đang hướng dẫn 1 em sinh viên y 6 làm khoá luận tốt nghiệp về theo dõi điều trị thuốc này nữa chứ!). Giật mình nên động thái đầu tiên là đi kiểm chứng, xem capecitabine mà người ta nhắc đến có phải là 1 đồng phân không hoạt tính hay cái gì đó tương tự gây nhầm lẫn với cái capecitabine trong Xeloda không. Việc đầu tiên vào Pubchem (Mỹ) để nghiên cứu hoạt chất [3]. Xong rồi vào FDA, eMC, ANSM – các trang web của cục quản lý dược Hoa Kỳ, Anh, Pháp để nghiên cứu [4, 5, 6]. Không thấy! Tất cả đều chỉ nhắc đến 1 capecitabin, và ở đâu cũng tìm thấy cả tá biệt dược khác nhau chứa hoạt chất này được cấp phép trong điều trị ung thư! Về tác dụng của capecitabin thì từ hơn 20 năm nay, hàng ngàn nghiên cứu được thực hiện ở khắp nơi trên thế giới với vài chục ngàn công bố khẳng định hiệu quả tác dụng của hoạt chất (bà con có thể tra dễ dàng trên pubmed) [7]. Để dễ hiểu cho người ngoài ngành, ở đây mình xin giải thích 1 chút về mặt khái niệm tên biệt dược và tên hoạt chất. 1 hoạt chất dùng làm thuốc, với các nhà sản xuất khác nhau, thì thuốc thành phẩm có thể có nhiều tên khác nhau, do nhà sản xuất đặt. Trong trường hợp này, ví dụ capecitabine là hoạt chất điều trị ung thư, nhưng công ty dược phẩm đầu tiên nghiên cứu sử dụng hoạt chất này làm thuốc, Roche, đặt cho nó cái tên thương mại là Xeloda – và đây là thuốc gốc. Sau khi công ty Roche hết hạn bảo hộ độc quyền, các công ty khác có quyền sản xuất những thuốc chứa cùng hoạt chất này nhưng đặt các tên thương mại khác nhau, đây là các thuốc generic hay tiếng việt gọi nôm na là thuốc sao chép. Các thuốc sao chép phải có chứa cùng hoạt chất, nồng độ hàm lượng phải tương đương với thuốc phát minh, nhưng thường là giá rẻ hơn do không mất chi phí hàng triệu đến hang chục, tram triệu đô nghiên cứu phát triển. Ví dụ khi tra trên trang web của cục quản lý dược Pháp, mình thấy có đến hàng chục biệt dược khác nhau được cấp phép đều có chứa capecitabine! Để khẳng định tội hay không tội, thuốc giả hay không, cần xem xét dựa vào luật pháp với những đánh giá điều tra cụ thể, và cái này với tư cách 1 cá nhân chỉ theo dõi qua phương tiện truyền thông, tôi không đưa nhận xét ý kiến. Tuy nhiên, với tư cách một người làm chuyên môn ngành dược thì capecitabine quả là bị oan với câu kết luận đã trích dẫn ở trên! [1] http://vnexpress.net/…/cuu-chu-tich-vn-pharma-linh-12-nam-t… [2] http://www.doisongphapluat.com/…/nhung-vien-thuoc-chua-ung-… [3]. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/60953…. [4]. https://www.medicines.org.uk/emc/medicine/4619#ORIGINAL [5].https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cder/daf/index.cfm… [6]http://ansm.sante.fr/searchengine/search… [7]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=capecitabine. PS: Vì có quá nhiều cmt và inbox hỏi mình như thế là minh oan cho H-Capita à? xin nhấn mạnh lại là bài này chỉ minh oan cho capecitabine thôi nhé, phòng trường hợp hiểu nhầm, bn đc chỉ định đtr bằng thuốc chứa capecitabine đọc báo xong tưởng bs kê cho mình thuốc ko dùng đc cho người lại từ chối điều trị và trách oan bs thì gay! Còn biệt dược nào đó có dùng đc cho người ko, có phải thuốc giả ko thì còn phải rất nhiều tiêu chuẩn, đánh giá... và có lẽ sẽ bàn đến sau!
